“EEN KARDASHIAN-ACHTIGE FURIE, EEN GULZIGE VULVA EN EEN OPHOLSLAANDE PENIS”

Op zaterdag 18 februari gaat de nieuwe voorstelling LoveXL van Moniek Merkx in première in het Maaspodium in Rotterdam. We spreken Moniek over de afronding van haar vierluik, seks vroeger en nu, wijze vrouwen op het podium en al haar inspiratiebronnen. LoveXL speelt in een bijzondere publieksopstelling en is te zien van februari t/m april 2023 in theaters in heel Nederland.

LoveXL is het slot van een vierluik: Love (2004), Reigen (2009), Liefde (2016) en nu dus LoveXL (2023), allemaal met het thema liefde en seks. Waarom fascineert dit onderwerp jou zo?  
“Liefde, in alle kleuren, soorten en maten verveelt me nooit. Het ritueel van om elkaar heen draaien, wel of geen verkering, vrienden zijn, bang zijn voor elkaar, uitdagen, aanraken, met alle onhandigheid van dien; heerlijk. Er is zoveel te onderzoeken en te beleven in dit onderwerp, zeker ook voor kinderen en jongeren. In LoveXL wilde ik meer specifiek naar seks als thema kijken. Jongeren zijn vaak al volop bezig met seks, met allerlei verleidingen en experimenten, maar er is ook zoveel onzekerheid en geklungel. De puzzel is, hoe expliciet of suggestief kan je zijn en hoe stem je af op hun belevingswereld zonder in clichés te vervallen? Dat maakt seks als onderwerp voor deze publieksgroep spannend en uitdagend, zeker in deze tijd.”

Hoe denk je over seks in 2023, is het anders dan toen jijzelf een puber was?
 “In mijn puberjaren had je nauwelijks seksuele voorlichting. Je hoorde alleen iets over hoe een kind gemaakt wordt. Die lessen waren zo technisch dat je niet het idee had dat dat over seks ging. Verder benoemden we vroeger maar een paar smaken. Nu is alles veel specifieker en gedetailleerder en er is natuurlijk veel meer informatie te vinden. Toch is er ook nog veel hetzelfde. Seks is nog steeds vaak stiekem en onbesproken. Veel gevoelens spelen zich vooral af in je hoofd en maar af en toe deel je echt iets met anderen. Of je praat erover op een manier die niet overeenkomt met wat je werkelijk voelt. Onzekerheid, schaamte en verlegenheid…. Tja, dat is van alle tijden.”

In LoveXL kijken we door de ogen van een dertienjarige jongen met een hoofd vol vragen. Welke ontwikkeling maakt deze jongen door tijdens de voorstelling?
“Aan het begin van de voorstelling heeft de jongen allerlei vragen over wie hij is of moet zijn. Geleidelijk aan gaat het meer over hoe je moet flirten of verkering kan krijgen. En dan komen er steeds meer vragen die met seks te maken hebben. We zeggen vaak dat de voorstelling zich afspeelt in de wachtkamer van het leven, in feite voor “de eerste keer”.
Ik heb gewerkt vanuit de vier seizoenen. Eerst de afwachtende, witte winter, dan de roze lente waarin we flirten en verleiden, dan komen we in de meer experimentele fase met vuur en wildheid; de zomer en tot slot gaan we naar de herfst waarin we dichterbij ons zelf komen. De jongen springt aan het einde in het diepe, ook al worden zeker niet al zijn vragen beantwoord. Hij heeft tijdens de voorstelling hopelijk genoeg meegemaakt om gewoon ergens te durven beginnen. Verder krijgt hij onderweg natuurlijk allerlei inspiratie van Dette Glashouwer, onze ‘deskundige’.”

Kun je iets vertellen over de personages uit de voorstelling?
“In feite werk ik niet met personages. De performers verbeelden voornamelijk de gevoelens en ervaringen van de jongen. Zij maken met hem een ontwikkeling door van kind naar jongvolwassene. Zoals ik vaker heb gedaan bij bijvoorbeeld Voorjaarsoffer, maar ook bij Beauty en het beest of Zinderella, vertel ik een coming-of-age verhaal, waarin we met elkaar alle stappen van de transformatie doormaken. Om enigszins uit het ‘schoolplein’ denken weg te blijven, werkten we met goden en godinnen en daaruit kwamen bijvoorbeeld die Kardashian-achtige furie van Anne Fé, de trotse vulva van Bodine en de opholslaande penis van Jurriën te voorschijn. Zulke beelden geven het geheel meer magie en humor. Milena is een Oekraïense actrice die langskwam bij Maas. Ze speelt de cameravrouw die steeds meer gaat meedoen.
De rol van Dette is een combinatie van een seksuoloog en een vertrouwenspersoon. Ik vond de seksuologe uit de Netflix serie Sex Education leuk, maar ook de grootouders uit Oogappels. En verder wilde ik met haar gewoon een anker maken in de chaos. Bij Hallo familie (2018) deed ik dat eerder: een wijze, autonome vrouw op het podium. Zo iemand kan wat mij betreft, niet vaak genoeg te zien zijn.”

Het publiek zit bij deze voorstelling niet in de gewone theateropstelling. Waarom is dat?
“Om de jongeren van dichtbij bij hun lurven te kunnen pakken. Zeker als het gaat om intieme onderwerpen hebben jongeren vaak de neiging om achterin de theaterzaal af te haken. In deze opstelling kijken de acteurs je direct aan en kunnen ze bijna bij je op schoot gaan zitten. Je kunt zelfs het zweet van de spelers ruiken. We hebben het eerder gedaan bij Reigen (2009) en Voorjaarsoffer (2015) en we weten dat het indringend goed kan werken. Je kunt je niet verstoppen, je wordt echt met z’n allen een onderdeel van de handeling. Meestal is seks stiekem en intiem, maar in dit geval is het iets collectiefs. Dat maakt het extra spannend en hopelijk ook extra indrukwekkend.”

Waar kwam je inspiratie voor deze voorstelling vandaan?
“Uit alle hoeken en gaten. Voor de rol van Dette werkten we onder andere met het boek “Kom als jezelf” van Emily Nagoski en met onze kennis van geweldloos communiceren. Verder dus met beelden en verhalen van allerlei goden en godinnen en we keken ook volop naar eerder werk.
Ik werkte eerder met kinderen en jongeren op het podium bij Feest, Ben niet bang, Beauty en het beest, Hallo familie en Zinderella en hun aanwezigheid maakt de situatie altijd zoveel meer kwetsbaar en oprecht. Zij inspireren mij standaard door gewoon te kijken en er te zijn. Verder haal ik ook altijd veel inspiratie uit de persoonlijke impulsen en verhalen van de performers. We improviseren, knutselen en lachen veel samen voor we alles vast leggen en dat was met dit onderwerp sowieso een groot feest.“